18 aug 2025

Welke studie ga je doen? In welke studentenstad ga je wonen? Ga je voor een stage, een bijbaan of misschien kies je daarnaast ook nog wel voor een commissie of bestuursjaar?

Als student word je overspoeld met keuzes. Keuzes lijken vrijheid te bieden, maar kunnen leiden tot stress, twijfel en uitstelgedrag. Waarom is kiezen zo moeilijk? En wat kun je eraan doen? In dit artikel gaan we in op keuzestress: hoe ontstaat het, wat zijn de gevolgen en we geven je tips om af te komen van al het getwijfel.

Wat is keuzestress?

Keuzestress is de spanning die ontstaat bij het maken van beslissingen, vooral als er veel opties zijn. Het gaat vaak gepaard met twijfel, uitstelgedrag of spijt achteraf. Voor studenten wordt het problematisch als het dagelijkse functioneren beïnvloed wordt, bijvoorbeeld door slapeloosheid, uitstelgedrag of studievertraging.

Waarom worstelen studenten met kiezen?

Er zijn meerdere factoren die keuzestress onder studenten versterken. Ten eerste is er het enorme overaanbod: studies, stages, banen en sociale activiteiten zijn in overvloed beschikbaar. Dit lijkt positief, maar meer opties zorgen juist voor meer twijfel.

Daarnaast speelt sociale druk een grote rol. Via sociale media lijkt het alsof iedereen zijn leven perfect op orde heeft. Dat vergroot de druk om het zelf ook ‘goed’ te doen. De nadruk op zelf verantwoordelijkheid nemen voor je keuzes maakt het extra zwaar. Alles komt op jou aan, en als het misgaat, ligt het ook aan jou.

Tot slot is er de bekende FOMO (Fear of Missing Out): de angst om iets beters, leukers of belangrijkers te missen dan wat je op dit moment kiest of doet. Die gedachte zorgt ervoor dat je keuzes blijft uitstellen of achteraf blijft twijfelen, want wat als die andere optie beter was?

Wat gebeurt er in je hoofd als je moet kiezen?

Volgens psycholoog Barry Schwartz leidt een groter aanbod van keuzes niet tot meer tevredenheid, maar juist tot meer twijfel. Hij noemt dat de ‘paradox van keuze’. Wie steeds op zoek is naar de perfecte optie, loopt vast. Vooral perfectionistische studenten willen vaak alles uitpluizen voordat ze een beslissing nemen, maar dat verlengt het proces alleen maar.

Ook speelt het verschil tussen zogeheten 'maximizers' en 'satisficers' een rol. Maximizers zoeken naar de allerbeste keuze en blijven daar eindeloos over twijfelen, terwijl satisficers sneller tevreden zijn met wat goed genoeg is. Bovendien zorgt keuzemoeheid ervoor dat ons brein na een dag vol kleine beslissingen minder goed werkt bij belangrijke keuzes.

Wat als keuzestress je blokkeert?

Keuzestress klinkt misschien als een luxeprobleem, maar de gevolgen kunnen serieus zijn. Het kan leiden tot uitstelgedrag, richtingloosheid of studievertraging. Zelfs na het maken van een keuze blijft de twijfel vaak bestaan, wat kan leiden tot ontevredenheid en onrust. Op de lange termijn kunnen studenten zich hierdoor uitgeput, onzeker of zelfs somber gaan voelen.

Wat kun je doen als je blijft twijfelen?

Gelukkig kun je leren beter om te gaan met keuzestress. Probeer deze praktische tips:

  • Beperk je opties: Hoe meer keuzes, hoe meer twijfel. Kijk bijvoorbeeld naar drie stageplekken in plaats van tien.
  • Stel een deadline: Geef jezelf een duidelijke datum waarop je een keuze maakt. Dit zorgt ervoor dat je niet oneindig blijft wikken en wegen.
  • Praat met iemand die je vertrouwt: Anderen kunnen vaak helpen om je gedachten te ordenen of blinde vlekken te ontdekken.
  • Volg je gevoel: Kiezen is niet alleen rationeel. Wat voelt goed en wat zegt je intuïtie?
  • Gebruik slimme hulpmiddelen: Maak een lijstje, schrijf je gedachten op of gebruik de 10-10-10-regel: hoe denk je over deze keuze over 10 minuten, 10 maanden en 10 jaar?
  • Oefen in het klein: Beslissen leer je door het vaak te doen. Begin met simpele dingen (wat ga je eten, of je wel of niet gaat sporten of wat je gaat kijken op Netflix) en train je beslisspier.

Wat helpt op de lange termijn?

Om structureel minder last te hebben van keuzestress, helpt het om aan jezelf te blijven werken. Dat begint met zelfkennis: hoe beter je weet wie je bent en wat voor jou belangrijk is, hoe makkelijker het wordt om keuzes te maken die goed voelen. Dit kun je ontwikkelen door te reflecteren op eerdere keuzes, met anderen te praten, of bijvoorbeeld een persoonlijkheidstest te doen.

Daarnaast is het belangrijk om het idee van de 'perfecte' keuze los te laten. Perfect bestaat niet, en veel keuzes zijn achteraf bij te sturen. Als je stopt met streven naar zekerheid en perfectie, ontstaat er meer ruimte om te doen wat op dit moment goed genoeg is. Keuzes zijn stappen, geen eindbestemmingen.

Tot slot: leer omgaan met onzekerheid. De toekomst is nooit volledig voorspelbaar, dus het heeft weinig zin om te wachten op 100% zekerheid. Vertrouw op jezelf, op je veerkracht en op het proces. Door gewoon te kiezen, ook al voelt het spannend, ontwikkel je richting en groei je in vertrouwen.

Tot slot: durf te kiezen

Keuzestress hoort bij het studentenleven, maar je kunt leren ermee om te gaan. Door bewuster te kiezen, minder te vergelijken en hulp te zoeken wanneer nodig, maak je het jezelf een stuk makkelijker. Durf te kiezen. Niet omdat het moet, maar omdat elke stap je iets leert. Veel succes!

 

Bronvermelding

Schwartz, B. (2004). The Paradox of Choice: Why More Is Less. New York: Harper Perennial.