1 mei 2024

Na een research master is de kans groot dat je het wetenschappelijk onderzoek in gaat. Maar hoe bereidt deze master je daarop voor? Lees hoe Thomas (24) zijn research master natuurkunde ervaart en waarom hij ervoor gekozen heeft.

Tijdens de middelbare school wist Thomas al dat hij iets met informatica, natuurkunde of wiskunde wilde doen. Na de bachelor Natuurkunde koos hij voor de research master in Physics and Classical/Quantum Information aan de Universiteit Leiden. Na deze master hoopt hij te promoveren in Zwitserland.

''Tijdens een research master word je niet meer gezien als student, maar echt als onderzoeker. Je wordt opgenomen in een onderzoeksgroep waarbij je veel van elkaar leert. Naast dat je de sfeer van een onderzoeksgroep kunt proeven, vind ik het vooral heel leuk dat je ook echt iets kunt bijdragen.''

Na de middelbare school

''Mijn keuze voor natuurkunde was als eerste vanwege het vakgebied. Eerst was ik op school erg gefocust op informatica en was ik er 100% zeker van dat ik programmeur zou worden, maar uiteindelijk waren er ook andere interessegebieden die mij trokken. Natuurkunde en wiskunde waren vakken die mij goed lagen en die ik leuk vond. Het is niet dat ik dacht: ‘Ik wil natuurkundige worden’, maar ik wist wel dat ik met natuurkunde veel kanten op kon: van onderzoek tot de ICT-sector. Daarom koos ik uiteindelijk voor de bachelor Natuurkunde in Leiden. In Leiden staat Natuurkunde goed aangeschreven en het was de plek waar ik me meteen thuis voelde.''

Interesse in onderzoek

''Tijdens mijn bacheloronderzoek voor mijn scriptie merkte ik al dat onderzoek doen datgene was wat ik graag wilde doen. Door mijn bacheloronderzoek wist ik dat ik iets wilde doen met quantumtechnologie in mijn master. Ook wilde ik meer bezig zijn met toegepaste natuurkunde op een theoretisch level. Ik wist dus vrij duidelijk waar mijn interesse lag en vanuit daar ben ik me gaan oriënteren op een master. Je komt dan al gauw uit bij een technische universiteit, maar ik wilde geen ingenieursopleiding doen. Uiteindelijk ben ik Leiden gebleven en koos ik voor een research master op het grensvlak tussen informatica en natuurkunde, omdat quantumtechnologie daar een deelgebied van is.''

Onderzoek naar interesses

''Ook al had ik duidelijk voor ogen waar ik me op wilde focussen in een master, ik heb inmiddels wel gemerkt dat mijn interesses zijn veranderd. Ik had gedacht dat het bredere perspectief van deze master niet bij me zou passen, maar nu merk ik pas dat ik dat nog veel interessanter vind. Ik houd me nu bezig met informatica toegepast in natuurkundeonderzoek. Je leert kijken naar hoe je een computer het beste kunt gebruiken om natuurkundeonderzoek te doen. Daarnaast zit het onderwerp quantumtechnologie ook in mijn master, waar je natuurkundige kennis inzet om bijvoorbeeld het internet veiliger te maken door persoonlijke gegevens beter te versleutelen. Het bredere, theoretische deel van mijn master bevalt me heel goed en ik ben blij dat ik me alsnog bezig kan houden met quantumtechnologie.''

Oriëntatieproces

''Aangezien ik vrij duidelijk had welke kant ik op wilde, heb ik geen verdere open dagen bezocht. Wel ben ik naar een landelijke master open dag geweest waar alle natuurkunde opleidingen op één locatie samenkomen. Op deze dag werd mijn keuze bevestigd.''

Opbouw van de master

''Een research master duurt meestal twee jaar. Mijn research master is opgebouwd uit één jaar vakken en één jaar onderzoek. Tijdens het volgen van vakken is er veel keuzeruimte waardoor je heel flexibel bent om ook andere vakgebieden te ontdekken. In het tweede jaar doe je onderzoek. In mijn specialisatie begin je met een kleiner project. Je kunt dan onder andere kiezen voor een stage, waardoor je de kans krijgt om onderzoek te doen bij een bedrijf. Ik heb hier niet voor gekozen, maar ik heb wel een extern onderzoek gedaan. Namelijk bij het informatica instituut, waar ik me bezighield met ChatGPT en kunstmatige intelligentie in combinatie met wetenschapscommunicatie. Daarnaast doe je een groter project: je doet dan onderzoek in de natuurkunde bij een onderzoeksgroep in Leiden of bij een andere universiteit. Naast het volgen van vakken heb ik een halfjaar als onderzoeksassistent gewerkt en ben ik ambassadeur van de opleiding. Dit houdt in dat ik toekomstige studenten help met vragen die zij hebben over de master. Dat vind ik heel leuk om te doen!''

Keuzevrijheid

''Iets wat ik heel leuk vind aan mijn master is de keuzevrijheid die je hebt om met iets aan de slag te gaan wat jij interessant vindt. Niet alleen in de vakken, maar ook in het doen van onderzoek: je hebt de vrijheid om een richting op te gaan ook al eindigt dat misschien niet in iets nuttigs. Maar het feit dat dat niet uitmaakt en dat je die vrijheid hebt, dat vind ik heel leuk.''

Hoe ziet jouw week eruit?

''Momenteel zit ik in de laatste fase van mijn master, eigenlijk betekent dat: onderzoek, onderzoek, onderzoek. Dat is veel zelfstudie, op de universiteit of thuis. Omdat ik theoretisch onderzoek doe, zit ik veel achter de computer te programmeren en werk ik wiskundeformules uit op papier. Hoewel het misschien minder spannend klinkt dan onderzoekswerk in een laboratorium, vind ik de abstracte puzzels die je in theoretisch onderzoek probeert op te lossen enorm boeiend.

Wekelijks spreek ik met mijn begeleiders over de status van mijn onderzoek, ook neem ik deel aan vergaderingen van de onderzoeksgroep. Dat is karakteriserend voor een research master: je bent onderdeel van de onderzoeksgroep waar jij je project doet. Dat vind ik ook het leuke eraan, je wordt niet meer gezien als student, maar echt als onderzoeker. Tijdens de bijeenkomsten van de onderzoeksgroep besteden we veel tijd aan het bespreken van elkaars onderzoek. Op deze manier raak je geïnspireerd en krijg je een breder perspectief, wat je weer helpt voor je eigen onderzoek.''

Onderdeel van onderzoeksgroep

''Dat je zo wordt opgenomen in een onderzoeksgroep is iets wat me heeft verrast in deze research master. In de bachelor ben je vaak de student die aan een apart project werkt, in de master is dit heel anders. Je kunt echt iets bijdragen aan wat de onderzoeksgroep aan het doen is. En misschien nog wel belangrijker: je kunt alvast een beetje proeven van het ‘onderzoeksleven’, en dat is heel belangrijk voor als je een promotietraject in zou willen gaan.''

Trial and error

''Tegelijkertijd is zelf doen van onderzoek ook wel iets, vooral in het begin van de master, wat ik een uitdaging vond. De stap van aan het handje worden genomen tijdens je bacheloronderzoek naar zelfstandig onderzoek doen in je master was best groot. De verwachting is dat je zelf het initiatief neemt om een interessante onderzoeksvraag te formuleren en een eigen creactieve invalshoek op je onderwerp te vinden. Er is geen vak dat je leert hoe je dat precies moet aanpakken. Je moet het met trial and error zelf uitvinden.''

Om hulp vragen

''Ik denk dat ik daar wel in ben gegroeid. Inmiddels kan ik er beter mee omgaan, ik raak niet meer zo snel in paniek als iets misloopt in het onderzoek. Maar het is niet zo dat ik nu compleet frustratievrij ben geworden, het is alleen dat ik er beter mee heb leren omgaan. Net zoals mijn begeleider om hulp te durven vragen, dat is ook iets wat ik moest leren. In het begin van mijn master had ik het gevoel dat ik heel zelfstandig moest zijn en dat je niet zoveel begeleiding kunt vragen. Nu weet ik wel beter: het is oké om gebruik te maken van hulp, juist ook in een vroeg stadium van je onderzoek. Dat is ook iets wat ik andere studenten wil meegeven: je hoeft het niet helemaal alleen te doen, vraag je begeleider om hulp, hoe moeilijk dat misschien soms ook is.''

Na je research master

''Ik weet al zeker dat ik wil promoveren. Onderzoek doen vind ik het leukste onderdeel van mijn master, ook al kan het soms frustrerend zijn. De uitdaging die erin zit, is iets wat mij aanspreekt. Wat ik verrassend vind is dat ik dacht dat je een duidelijke richting zou moeten hebben waarin je wilt promoveren, maar dit heb ik nog niet. Als ik terugblik op de vakken en het onderzoek dat ik heb gedaan, dan had de master niet breder kunnen zijn. Dan zou je nu denken: je hebt verschillende dingen gezien, dan weet je nu toch wel waarin je wilt promoveren? Maar dat is dus nog niet zo, daar ben ik nog over aan het nadenken.

Ik weet wel al dat naar een andere plek wil, het liefst wil ik naar Zwitserland. Waarom? Ik heb het gevoel in Leiden niet al te veel nieuws meer te ontdekken. Doordat m’n bachelor en master zo breed waren, heb ik bijna wel met alle afdelingen in mijn instituut op een manier samengewerkt. En juist in de promotiefase is het denk ik goed om nieuwe dingen te leren kennen en ook een keer het buitenland te ontdekken. Maar natuurlijk is het onderwerp leidend. In Zwitserland of Groot-Brittannië kan ik meer ‘mijn’ onderwerp vinden: de basisprincipes van quantumfysica. Dat komt niet op veel andere plekken voor, het is een niche.''

Tips voor het kiezen van een master?

''Toekomstige masterstudenten zou ik de volgende tips willen meegeven:

  • Een belangrijke tip voor als je een research master wilt doen: kijk naar welke onderzoeksgroepen er zijn. Elke onderwijsinstelling en instituut heeft wel een lijst van onderzoeksgroepen en onderwerpen van onderzoeken op hun website staan. Kijk waar jouw interesses liggen en waar dat bij past. Ik zou adviseren hier vooral naar te kijken in plaats van naar rankings of locatie van de instelling.
  • Hoe weet je welk onderwerp je het meest interessant vindt en waar je wellicht je master in wilt doen? Dit is misschien iets waar meer bachelorstudenten mee stoeien. Ik kan deze vraag niet voor jou beantwoorden, maar ik kan je wel adviseren om te praten met huidige studenten. Spreek een student of docent aan, en vraag of je een keer langs mag komen om de sfeer te proeven. Ik weet dat docenten het erg leuk vinden om toekomstige studenten te ontvangen en hen bijvoorbeeld het lab te laten zien.
  • Als je twijfelt tussen verschillende masters, dan is de beste tip die ik je kan geven: durf gewoon te beginnen. Als je een bepaalde master kiest, betekent het niet dat je daar voor altijd aan vast zit. Je kan altijd nog switchen. Daarnaast is er binnen een research master zoveel keuzevrijheid dat je genoeg mogelijkheden hebt om je eigen pad bij te sturen mocht dat nodig zijn. Ook belangrijk: elke richting die je kiest helpt je interesses en prioriteiten beter in kaart te brengen.
  • Als laatste maar niet onbelangrijk: ook al denk je 100% zeker te weten welke master of richting je op wilt, geef jezelf ook de mogelijkheid om wat anders te ontdekken. Ik was zelf heel erg verrast over hoe sterk mijn interesses konden veranderen tijdens de master. Zorg dus dat je ook open staat om andere dingen te proberen, zo kom je erachter wat je wilt, maar ook wat je juist niet wilt.’’

Verder lezen?

Dit artikel is onderdeel van de blogreeks ‘Welke soorten masters zijn er?’. Lees ook:

Benieuwd naar welke masters aansluiten op jouw bacheloropleiding?
Doe de master matchmaker